Hoe help je bij de studiekeuze van je kind? 

Dit artikel is in 2024 in aangepaste vorm gepubliceerd op de website van de EO. Ik werd gebeld door redacteur Judit van Dijk-Besters met de vraag of ze mij mocht interviewen.

Weet jouw kind echt niet wat voor studie hij wil gaan doen?  Dan vind je in dit artikel een aantal tips hoe je als ouder je kind kan helpen bij het maken van de studiekeuze.

“Ga maar een baan zoeken”, zeiden mijn ouders

Ooit was ik zelf een jongere die door een gebrek aan motivatie nog geen diploma had behaald. Nadat ik gezakt was voor de Havo koos ik voor een mbo-opleiding mode en kleding. Ik had deze richting echter niet goed onderzocht en na een jaar bleek dit toch niet de goede keuze te zijn. Toen ik met deze opleiding ook weer stopte hadden mijn ouders inmiddels de hoop opgegeven dat ik een school af zou maken. ‘Ga, maar een baan zoeken,’ zeiden ze. Een goed advies, want achteraf bleek dat precies de ervaring die ik nodig had om mijn motivatie terug te vinden. 

School was ineens zo slecht nog niet

Ik vond een baan als kassière in de lokale supermarkt. Ik kreeg al snel door dat ik hier toch ook niet gelukkig van werd. Dicht bij de supermarkt zat een school en tijdens schoolpauzes kwamen leerlingen bij mij aan de kassa hun blikjes frisdrank afrekenen. Ik was eigenlijk wel jaloers op hen omdat zij daarna weer gezellig samen terug naar de les gingen. School was ineens zo slecht nog niet. En daar ontstond mijn motivatie om toch te gaan studeren. Zodat ik later werk kon doen wat ik wel leuk vond.

Het jaar erna haalde ik alsnog mijn havodiploma aan de Vavo zodat ik naar het hbo kon. Ik ontdekte waar ik mijn voldoening uithaalde: Het begeleiden van jonge mensen bij hun persoonlijke ontwikkeling , motivatie en studiekeuze. Sindsdien is mijn drive om me steeds verder te ontwikkelen altijd gebleven. Na mijn HBO diploma loopbaanbegeleider haalde ik o.a. nog twee post HBO opleidingen gericht op Studiekeuzebegeleiding en Jongerencoaching. En nog steeds volg ik graag opleidingen, haha wie had dat kunnen denken toen ik ooit voortijdig afhaakte op school.

Als ik destijds begeleiding had gehad om mijn kwaliteiten en drijfveren te ontdekken, zou ik op de havo al meer motivatie gehad hebben. Dan had ik gelijk een passende studiekeuze kunnen maken. Dat gun ik andere jongeren.

Je kind helpen bij het maken van een studiekeuze, hoe pak je dat aan?

Uit onderzoek blijkt dat kinderen hun ouders heel belangrijk vinden bij het maken van hun studiekeuze. Als ouder kun je op twee verschillende manieren ondersteuning bieden:

1. Ten eerste is het belangrijk dat je kind meer zelfkennis ontwikkelt. Denk samen na over de vragen: wat zijn jouw talenten, drijfveren en interesses? Deze eerste stap noem ik de weg naar binnen.

2. Tegelijkertijd is de weg naar buiten ook belangrijk. Kennis opdoen over welke opleidingen er allemaal zijn en wat de onderlinge verschillen zijn. Dat kun je deels online onderzoeken, maar ga ook naar open dagen.

Veel jongeren slaan de weg naar binnen over en gaan gelijk op internet zoeken naar opleidingen. Ze maken studiekeuzetestjes, maar weten niet goed waar zij echt enthousiast van worden. Daar kun je als ouder goed bij helpen. Door betrokken te zijn en veel samen te praten. Let er wel op dat je als ouders niet te sturend wordt. Laat je kind zelf onderzoeken wat hij het liefste wil.

Wat vond je kind vroeger al leuk om te doen?

Wat goed kan helpen bij het ontdekken van de motivatie  van je kind, is door terug te gaan naar vroeger. Samen nadenken over wat je kind leuk vond op jongere leeftijd. Als je kind vroeger graag met Lego speelde, betekent het niet gelijk dat hij dan maar in de bouw moet gaan werken maar het is wel interessant om samen te onderzoeken wat er zo leuk aan was. Het kan zijn dat je kind graag samenwerkte, dat het geweldig vond om zelf iets te bedenken of juist om iets na te maken. Wat je van nature als kind al leuk vond om te doen is interessant om mee te nemen in het onderzoek naar je drijfveren.

Wat voor jezelf heel normaal voelt, daar ligt vaak je grootste goud

Een ander hulpmiddel om drijfveren of kwaliteiten te ontdekken is door samen een lijstje te maken met dingen waar je kind een enthousiast gevoel van krijgt. Denk na over de vraag: Wanneer vergeet jij even de tijd? Soms zit het enthousiasme in dingen die voor jouw kind zo normaal zijn geworden dat je kind ze zelf niet meer ziet. “Zelf vond ik het vroeger al heel leuk om gesprekken te voeren met mensen over wat ze bezig hield. Ik stond er niet bij stil dat dat iets speciaals was. Nu voer ik voor mijn werk veel persoonlijke gesprekken. Wat voor jezelf heel normaal voelt, daar ligt vaak je grootste goud.”

Open dag? Maak er een leuke dag van

Als het even kan, ga dan mee naar open dagen en maak er een leuke dag van. Jongeren letten vaak op heel andere dingen dan hun ouders. Ouders zijn vaak meer gericht op concrete informatie, zoals de arbeidsmarktkansen en het slagingspercentage. Pubers letten meer op hoe interessant ze het vinden. Lijkt het me leuk hier? Wat voor studenten lopen er rond? Zowel de informatie die de ouders opdoen, als de informatie die het kind opdoet is belangrijk.

Informatie die je niet op de website van de school leest

Ik raad aan om van tevoren de open dag voor te bereiden. Bekijk de website en schrijf je vragen op, anders vergeet je ze. Jongeren hebben regelmatig de neiging om naar binnen te lopen en ergens te gaan zitten. Ze horen het verhaal aan, nemen een foldertje mee en dat was het dan. Maar het allerbelangrijkste is om in gesprek te gaan. Praat met docenten en jongeren die daar de opleiding volgen. Zij vinden het heel leuk om daarover te vertellen en zo hoor je echt dingen die je niet op de website leest.

Er zijn ook meeloopdagen. Het verschilt per school hoe een meeloopdag eruitziet. Soms volg je een workshop, soms mag je meelopen met een student. Veel jongeren vinden meeloopdagen spannend maar je krijgt er meestal nog een betere inkijk dan tijdens een open dag.

Heb vertrouwen in het vinden van een passende studie

Het is goed om te weten dat de ideale opleiding in de meeste gevallen niet bestaat. Er zijn altijd dingen of vakken die je minder vindt. Het helpt om erop te vertrouwen dat je echt wel een passende studie gaat vinden. Het maken van een studiekeuze kan namelijk veel stress geven. Maar een goede keuze kan alleen ontstaan als je die met je hoofd én je hart kan maken. Als je veel stress ervaart, dan zit je vaak zo vast in je hoofd dat er te weinig ruimte overblijft om in contact met je gevoel te kunnen zijn. Hier kun je je kind bewust van maken. Laat ze bijvoorbeeld het artikel lezen wat ik hierover voor jongeren heb geschreven: “Je studiekeuze, voor de rest van je leven?”

Mijn tip: “De wereld is continu in verandering. Zie een opleiding niet als een keuze voor de rest van je leven. Maak een keuze waar je gemotiveerd voor bent om jezelf in te gaan ontwikkelen. Dan heb je de grootste kans om je diploma te halen en volgt de weg zich daarna wel. Daar mag je echt vertrouwen in hebben.’’

Kan jouw kind hulp gebruiken bij zijn studiekeuze? Klik hier voor meer informatie over het studiekeuze programma van WIJS